Half jaar Costa Rica

Nu we ruim een half jaar in Costa Rica wonen, beginnen we hier al aardig te wennen en ingeburgerd te raken. Op het schoolplein babbelen we met andere ouders over het weer en de prijzen van groente en fruit. Je raakt gewend aan de kleine dingen die anders zijn dan in Europa: bijvoorbeeld dat de kranen voor warm en koud water hier andersom zitten en dat de gootsteenkraan helemaal geen warm water heeft, om maar wat te noemen (Tico´s vinden het de gewoonste zaak van de wereld om hun poten in een bak met koud water te steken) en het blijkt dat al dat soort dingen gewoon wennen. Zelfs grote zaken als de afvalcrisis waarmee dit land te kampen heeft wennen op den duur: het plastic langs de kant van de weg valt je niet eens meer echt op (hoewel we af en toe zelf een kleine schoonmaakactie voor de deur houden). Het is een ontwikkelingsland, waar veel technologische vernieuwingen (milieu-techniek en telecommunicatie, bijvoorbeeld) nog maar in de kinderschoenen staan. In veel opzichten is Costa Rica een time-warp naar de jaren vijftig.....maar alla, in de buurlanden hier zie je toestanden die je aan verhalen uit de negentiende eeuw doen denken: puur Charles Dickens maar dan zonder de sneeuw & kou, dus de relatieve achterlijkheid van Costa Rica moet je allemaal wel in het juiste perspectief zien. Je moet je Europese attitude gewoon laten varen en het land niet langs een Nederlandse meetlat leggen, maar vergelijken met landen in de-Latijns-Amerikaanse- regio, dan valt het allemaal reuze mee.
Voor veel bezoekers is het Echte Costa Rica (dus buiten de aangeharkte toeristen-oorden en de heile Welt van de nationale natuurparken) een schok- en vaak ook een teleurstelling. Wat een armoede, wat een rommel: dat zie je niet in de documentaires van National Geographic! Nee, die filmen uiteraard secuur over het zwerfvuil heen en op momenten dat er geen hordes toeristen over de nature-trails heendenderen, logisch. Zelf hebben we ook zo ongeveer alle documentaires over tropische nevelwouden en -mariene ecosystemen gezien en moeten helaas concluderen dat die met een wel erg roze bril naar de werkelijkheid kijken. De hamerhaai: beest uit de pre-historie, levend in de Pacifische kustgebieden blijkt in werkelijkheid voor 99% uitgeroeid te zijn, de Golden Toad (uniek goudkleurig kikkertje) : uitgestorven, of althans al jaren niet meer in het wild waargenomen. Dat zijn feiten waar je wel treurig van wordt: de onethische kantjes van de ´vooruitgang´. Maar er is in dit land tenminste nog wel Grote Natuur en het besef begint door te dringen om deze te bewaren en het land niet helemaal met asfalt & beton vol te gooien, al was het maar om economische redenen: de toeristendollars die door de flora en fauna gegenereerd worden. En dat is inderdaad enorme business: de toeristen-touringcars en shuttle-busjes rijden hier af en aan, richting de Volcán Poás en andere nationale parken. Wijzelf zijn meteen ´go local´ tussen de Tico´s gaan wonen en hebben nog maar één natuurpark bezocht; ze zijn immers nogal prijzig en lastig te bereiken met het openbaar vervoer. Maar mensen die hier op een –al dan niet georganiseerde- natuurvakantie zijn voor een paar weken, die zien een heel ander Costa Rica dan het land waar wij in wonen. Ongeveer zoals in het volgende citaat van Peter Moore (die een verslag schreef van zijn lange rondreis door Centraal Amerika en het Caribisch gebied) :
´We arrived in Fortuna, a small town in the northern highlands of Costa Rica, to find it overrun by American DINKS (Double Income, No Kids) dressed in freshly pressed chambray shirts and designer cargo pants on two-week eco-tours. They wandered the neat and clean streets with fresh haircuts and earnest expressions, or drove by in shiny new Japanese four-wheel-drives they had hired for the duration of their stay (....)
American eco-tourists love Costa Rica….and the Costa Ricans were quick to discover the benefits of jumping on the conservation bandwagon. Twenty-seven percent of the country is protected, so there is ample opportunity for your North American urban professional to see a monkey or a sloth or a toucan in its natural environment. Offer security and a pristine rainforest and it seems affluent, conscientious tourists will beat a path to your door.(....) Personally I found the fact that you could choose a cloud forest- like choosing a new sofa from the IKEA catalogue- quite bizarre. It was very Costa Rica though. Landowners have discovered that it is more lucrative to fence off a couple of hectares of forest and charge eco-tourists over the odds to walk through it than to get the once-off windfall of letting in some Japanese lumber merchants´.
Inmiddels zijn de stromen Amerikanen drastisch uitgedund, sinds zij hun economisch Vietnam beleven en tripjes naar tropische bestemmingen even niet meer kunnen betalen. In hun plaats zijn vooral Duitsers, Italianen en Spanjaarden gekomen, maar de sfeer blijft hetzelfde. Het heeft allemaal bar weinig met het echte Costa Rica te maken. Tico´s willen over het algemeen helemaal niet in een bos wandelen: bah, da´s voor enge beesten en malle toeristen.
Ondanks dat dit land grote sociale en ecologische problemen kent, voelt het intussen wel als ´thuis´- meer dan Nederland in ieder geval. Moet er echt niet aan denken terug te keren naar die stress & kou daar en naar, zoals The Economist het ooit treffend omschreef: ´de zeurmentaliteit van 16 miljoen verwende krengen in hun drassig mini-staatje aan de Noordzee´. Nee, dank je wel en daarbij: wat is natuur nog in Nederland? Een paar hectaren productiebos waar je in stereo de snelweg hoort en waar constant vliegtuigen overheen bulderen. De oorspronkelijke fauna ( bruine beer, wolf, lynx, raaf, otter, bever etc.): allemaal rond 1850 al radicaal uitgeroeid bij het ontginnen van de woeste gronden. De grond, lucht en water: feitelijk de meest vervuilde ter wereld. Dus hou als Nederlanders maar op met kritiseren van derde wereld landjes die hun best doen zich uit de armoede en achterstelling te ontworstelen: kijk maar liever naar de balk in je eigen oog, haha.
Zo, nu hou ik het preken voor vandaag voor gezien en stap-zoef- op de motor om Ramona van school te halen....