Kopje koffie?

De koffieboeren gaan dit jaar 17% meer verdienen, juicht de krant. Op de beurs van Nueva York wordt dit jaar $139 betaald voor een quintal (46 kilo), maar liefst $20 meer dan een jaar geleden. Van $119 naar $139 is inderdaad ongeveer een zesde meer. Dat heeft de krant inderdaad goed uitgerekend. Wat de krant voor het gemak even vergeet is dat de dollar anno 2007 met meer dan 17% in waarde is verminderd ten opzichte van de dollar anno 2006. Voor het gemak wordt ook maar even de inflatie van 9% vergeten. De koffieboer mag dan meer dollars vangen, de reeële koopkracht daalt met grofweg 10%... De koffieleut in Nueva Yersey moet inderdaad volgend jaar meer betalen voor een bakkie, voor de Purmerendse equivalent zou de prijs eigenlijk moeten dalen, als de koffiebranders de winst tenminste niet in de eigen zakken steken. Of erger, de prijs in euro´s ook met 17% gaan verhogen, wijzend naar de stijgende wereldmarktprijzen... Met de eigenaars van de grote koffieplantages hoeft niemand medelijden te hebben, die verdienen genoeg. Steen en been klagen ze dat ze niet genoeg koffieplukkers kunnen vinden. En we betalen nog wel 10% meer dan vorig jaar, echt waar. Waar de plukker dus 20% minder mee kan kopen... En wat krijgt de plukker voor een dag bottenbrekend werk? 800 colon per mand, roept de eigenaar. De Nica, want het rotwerk wordt steevast uitbesteed aan de noorderburen, heeft aan het eind van de dag met veel mazzel 4 mandjes bij elkaar geplukt en vangt dus net iets meer dan 4 euro... Dank je de koekoek dat ze geen plukkers kunnen vinden, pluk de besjes lekker zelf...
De koffieoogst is nu in volle gang. Om een uur of zes ´s ochtends arriveren de vrachtwagens om de plukkers af te zetten bij de plantages rondom ons huis. Om een uur of vijf worden de plukkers, vaak hele families met kleine kinderen, weer opgehaald. Nee, erg vrolijk kijken ze niet... Illegaal, onverzekerd, 4 euro per dag, en daar moeten ze dan ook nog de crimineel van betalen die ze de grens heeft overgesmokkeld... Geen wonder ook dat de kleine Tico-koffieboer met zijn manzana grond (2/3 hectare) die de besjes zelf plukt, er het bijltje bij neergooit. Ecologische hooglandkoffie, daar wil het Westen wel iets meer voor betalen, dat is waar. Maar een hectare hoogland produceert minder qua kilo´s. De besjes zijn harder (en de kwaliteit daardoor beter), maar het zijn er per plant een stuk minder. Komt nog bij dat er minder eco-koffieplanten op een hectare kunnen want in tegenstelling tot de niet-eco variant kan de eco niet tegen de volle zon en moet de boer dus bomen tussen de koffiestruiken planten voor wat schaduw. Natuurlijk, die bomen leveren over een jaar of 20 ook geld op, zeker als het cederbomen zijn. Maar dan moet de boer wel eerst 20 jaar geduld oefenen... Nee, voor de kleine koffieboer zit er niet echt muziek in. Een manzana levert omgerekend $500 dollar per jaar op. Daar kun je gewoon niet van leven. Steeds meer kleine producenten gooien hun lapje grond in de verkoop en zoeken hun heil elders. Voor de grootgrondbezitter is het een heel ander verhaal. Die koopt de kleine lapjes op en zet wat slaven aan het werk. De buurman met zijn 300 ha. komt op meer dan $200.000 bruto per jaar. Trek daar $40.000 ¨loonkosten¨ vanaf en nog wat dollars voor hoogwaardig landbouwgif en het is wel duidelijk hoe die zijn kast van een landgoed financiert. Belasting? Nooit van gehoord. Voor zijn knechten ziet het er ietsje anders uit. Gezien hun ¨inkomen¨ is het geen wonder dat de pulpero de sigaretten per stuk verkoopt. En dan nog op de pof ook... Toen ik de eerste keer bij de pulpero kwam en er behalve melk, jus en groente ook nog twee pakjes Delta bestelde viel de brave man bijna van zijn stokje. ¨Twee pakjes, niet twee stuks, weet U dat wel zeker?¨ Als ik nu de pulperia inwandel grist de man gelijk 2 pakjes uit het rek. Tegenwoordige tijd, jawel, want mijn halfslachtige poging om te stoppen is niet meer geworden dan dat, een ¨poging¨. Precies 12 uur heb ik het volgehouden... Maar de twee pakjes gaan nu wel iets langer mee, dus wie weet komt het er ooit nog van...

Het is al met al wel duidelijk dat de gemiddelde Tico het dus niet breed heeft. En dan wordt Costa Rica ook nog eens als relatief welvarend gezien. Komt de Nica hier nog 4 euro per dag, thuis haalt ie net de helft. De Maya in Guatemala moet het met nog minder doen, die haalt net anderhalve euro. Geen wonder dat steeds meer Latino´s tabak krijgen van het neo-liberale experiment. De echte winst met de hier verbouwde producten wordt in het Westen gemaakt. Hier resteert voor de meesten armoede. Natuurlijk, de heersende klasse (om het maar een ouderwets marxistisch te zeggen) pikt haar graantje mee. Die hebben geld zat voor nog een Jeep en nog een groter plasmascherm... De meerderheid heeft er in deze contreien zoals gezegd genoeg van en hoopt maar dat Hugo c.s. het er beter vanaf brengen. Ook Guatemala heeft het zinkende neo-liberale schip inmiddels verlaten. Afgelopen zondag heeft Colom er de verkiezingen gewonnen van oud-generaal en fascist Molina. Tot groot verdriet van Washington, en ook in het Casa Presidencial in SJ werden ze er niet echt vrolijk van. Ze hopen nu maar dat Colom het ietsje rustiger aanpakt dan Chavez en Correa en dat ie het TLC niet in de prullenbak flikkert... Goed, het heeft er alle schijn van dat het Achtertuintje van de VS steeds kleiner wordt. Straks resteert alleen nog de Dominicaanse Republiek en blijken de President en Zijn Broer op het verkeerde paard te hebben gewed...