Dope en drank

Tijd voor serieuzere zaken:weekend in Costa Rica. Reden voor nogal wat inwoners om het eens flink op een zuipen en snuiven te zetten. Dat heeft zo zijn gevolgen. Het land mag dan een van de meest veilige zijn in de regio, qua verkeersdoden zijn ze onbetwist aanvoerder. Zwaarbeneveld kruipt menig bestuurder achter het stuur, of op de motor, om vervolgens met een rotvaart naar huis te slingeren. Dat maakt het er voor de medeweggebruikers, en zeker de voetgangers, niet veiliger op. Dagelijks, en zeker in het weekend, openen de kranten en de journaals met beelden van slachtoffers. Vrijdagavond vertoonde het avondnieuws beelden van een bestuurder van een auto die net was aangehouden, hij kon niet meer op z´n poten staan. De arrestant werd geinterviewd door de verslaggever, dat vind de politie absoluut geen bezwaar namelijk. Of ie had gedronken. ¨Ik ben een heel eerlijk mens¨, verklaart de man, ¨en ik geef toe, ik heb iets gedronken op een feestje¨. De camera zoomt in op een lijk, honderd meter verder op. ¨Ik heb niets gemerkt van een botsing¨, zegt de man. ¨Daar weet ik niets van¨. De camera zoomt in op de voorkant van de auto, onder het bloed. De agent opent op verzoek van de journalist de deur van de bejaarde Toyota: de bodem van de auto ligt bezaaid met lege rumflessen. De bestuurder wordt meegenomen voor een alcoholtest. Het ¨iets gedronken¨ blijkt neer te komen op 2,5 promille. De man wordt in een arrestantenbusje gezet. De dag erna blijkt de man weer op vrije voeten. De onderzoeksrechter zag geen enkele reden om ´m in voorlopige bewaring te nemen. Afgelopen week een vergelijkbaar verhaal. Dronken kerel ramt met zijn vehikel een stilstaande auto. Vier dode studenten. Huilende ouders op TV. Maandagmiddag besluit de rechter de dader te laten gaan. ¨Ja¨, verklaart de minister van Verkeer desgevraagd, ¨het dronken rijden is inderdaad een probleem, maar de wet is nu eenmaal zo, de senor heeft een vaste verblijfplaats en mag dus weer naar huis. Maar we gaan bekijken of we er iets aan kunnen doen¨.
Naast alcohol kent het land nog een groot probleem: de crack en cocaineverslaving. Nogal wat inwoners (veelal uit de onderklasse) nemen hun toevlucht tot het spul om even te kunnen ontsnappen aan de ellende. En ook al is het spul relatief goedkoop (vijf dollar voor een zakje), het geld moet wel ergens vandaan komen. Gewelddadige inbraken en overvallen op winkeliers, taxichauffeurs, automobilisten en toeristen zijn in de grote steden aan de orde van de dag. Menig arme wijk in en rond de grotere steden zoals San Jose, Alajuela en Heredia is veranderd in een no go area voor de politie. Komt nog bij dat de relatieve welvaart nogal wat Nicaraguanen en Colombianen heeft aangelokt. Het is hun goed recht om hun geluk ergens anders te beproeven, maar de cultuur in hun thuislanden verschilt nogal van de traditionele Tico-cultuur als het om het gebruik van geweld gaat. En ze nemen hun cultuur natuurlijk gewoon mee als ze zich hier vestigen, vaak in de voornoemde arme wijken. Waarom daar? Daar kunnen ze zich nog net een onderkomen permiteren of ze zoeken er onderdak bij eerder aangekomen familieleden of kennissen. Het overgrote deel werkt zich het schompes als dagloner in de bouw, of als koffieplukker. Het geld lijkt ogenschijnlijk makkelijker te verdienen in de drugshandel. De binnenlandse markt is groot genoeg. Zijn het dan alleen Nica´s en Colombianen die zich met die handel bezig houden? Natuurlijk niet, herhaaldelijk worden er bij straatrazzia´s Tico´s opgepakt die zich bezig houden met de lucratieve verkoop van de bolletjes. De invoer en uitvoer van de handel is daarentegen wel weer vaak in handen van Nica´s en Colombianen, die beschikken nu eenmaal eerder over de nodige contacten in hun respectievelijke thuislanden. Zoals gezegd, de binnenlandse afzetmarkt is aanzienlijk, en dat leidt vervolgens tot een strijd om de verdeling ervan. En omdat het gaat om coke, en niet om cola, is het fenomeen bende-oorlog ook hier niet onbekend. Afrekeningen, liquidaties, elke dag wel weer een paar. Het avondjournaal vorige week: er wordt geschakeld naar een voorstad van San Jose. Verslaggeefster maakt melding van een slachtpartij in het huis achter haar. Drie jonge mannen afgemaakt met elk zowat 15 kogels in het hoofd. Identiteit van slachtoffers en daders onbekend. Het journaal de volgende dag: de identiteit van de slachtoffers is bekend. Het gaat om drie leden van een bende uit Limon die zich onlangs in San Jose heeft gevestigd. De drie blijken in drie weken tijd maar liefst tien keer te zijn gearresteerd wegens vuurwapenbezit, drugshandel en autodiefstal, maar ook in dit geval kwamen ze binnen een dag weer vrij. De commissaris verklaart dat de bewoners van de wijk het niet zo hebben op de politie en dat ze allemaal hun mond stijf dicht houden. De bewoners willen tegenover de pers nog wel kwijt dat ze, zeker ´s nachts, doodsbang in huis zitten. De bende uit Limon, aldus de commissaris, zou hebben geprobeerd de markt in San Jose te penetreren. Iets wat ze blijkbaar niet in dank is afgenomen door een al eerder aanwezige club. Nog wat langer geleden: in Puntarenas treft de politie aan de kant van de weg een plastic zak aan met daarin een zwaar toegetakeld lichaam. De man in kwestie blijkt te zijn gemarteld. De moeder van het slachtoffer verschijnt in beeld. Of ze enig idee heeft wat er is gebeurd? Nee, ze begrijpt er werkelijk niets van, de jongen was natuurlijk doodeerlijk. Werkelijk geen idee wie zoiets gedaan zou kunnen hebben. Dag later verklaart de politiewoordvoerder dat de werkelijkheid ook hier een ietsiepietsie anders ligt. De jongeman blijkt in het bezit van een ellenlang strafblad. Afrekening binnen het drugsmilieu, concludeert de woordvoerder.
Is het dan werkelijk zo´n verschrikkelijk land? Nou nee. Het land heeft wel degelijk een probleem als het gaat om criminaliteit en geweld in de grote steden en de toeristencentra. Toeristencentra? Jawel, ook menig toerist houdt het niet bij een biertje en een filtersigaret. En ook daar schept vraag aanbod. Natuurlijk wijzen de autoriteiten graag naar andere landen, zoals Colombia, Guatemala en Mexico waar de situatie helemaal buiten controle lijkt. Het probleem is daarmee echter niet de wereld uit. Wat ze er aan doen? Niets dus. De bewoners in andere wijken in de centra zoeken zelf naar een oplossing. Gevolg: niet langer zijn ´gated communities´ alleen een zaak voor Yankees en Europeanen, ook in menige Tico-straat verschijnen de slagbomen en de wachthuisjes. Elk huishouden lapt 10.000 colon in de maand en daarvan wordt dan de 24-uursbewaking betaald.
En zoals gezegd, het gaat vooral om bepaalde wijken. Ook in Nederland is de situatie in, pak ´m beet, de Achterhoek, een andere dan in Bos en Lommer of de Bijlmer. Hetzelfde verhaal gaat ook hier op. Natuurlijk wordt er ook in de bergen wel eens een TV gejat of een auto gestolen, maar van berovingen met een mes op de keel is hier geen sprake. En hoe verder weg van de centra, hoe rustiger. En dus gaan we nu op zoek naar een plek op de berg aan de overkant. Nog ietsje verder van Alajuela, maar toch niet het einde van de wereld. Je kunt vanuit hier de lichtjes van de dorpen op de helling van de Barva zien. Het is by the way de plek van de karaokebar... Een lap grond doet er volgens de eigenaar van de bar ongeveer een kwart van wat het hier zou moeten kosten. De grond is er namelijk niet geschikt voor koffieteelt en dat maakt het voor ons aantrekkelijker, wil zeggen betaalbaar. Er zijn scholen, er is een medische post, en ze hebben er zowaar snel internet. Het ligt wel een stuk hoger, zeg 2000 meter, en je ziet aan het eind van de middag de mist omhoog trekken. De gemiddelde Tico vindt het er koud, menig Yank vindt het te koud. En ook dat houdt de grondprijzen binnen de grenzen. En ach, echt koud is een graad of 22 nu ook weer niet... En voor de wat koudere nachten heb je altijd nog zo´n antieke houtkachel...